200 lat Kopca Kościuszki w Krakowie
Niebawem minie 200 lat od dnia, w którym rozpoczęło się sypanie Kopca Kościuszki w Krakowie. Swój jubileusz 200-lecia istnienia obchodzi w tym roku również opiekujący się Kopcem Komitet. 16 października na Kopcu Kościuszki w Krakowie rozpoczną się obchody jubileuszowe – w programie znalazły się m.in. uroczyste otwarcie nowego Muzeum Kościuszkowskiego i koncert na zadaszonym dziedzińcu. Honorowy patronat nad wydarzeniem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.
![]()
Historia Kopca Kościuszki w Krakowie rozpoczyna się 16 października 1820 r. , nazajutrz po trzeciej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. Tego dnia odbyła się uroczystość założenia podstawy pomnika. Uczestniczyły w niej władze Rzeczypospolitej Krakowskiej, przedstawiciele kapituły wawelskiej i senatu uniwersyteckiego, przedstawiciele wszystkich stanów społecznych z Krakowa i z innych ziem Polski pod zaborami. Chłopi przywieźli ziemię z pola bitwy pod Racławicami. Przemawiał generał wojsk polskich Księstwa Warszawskiego jeden z ostatnich sekretarzy-adiutantów Kościuszki, dalszy jego krewny i spadkobierca – Franciszek Maksymilian Paszkowski. W odważnej swej mowie przypomniał, że „nic drogocenniejszego nad wolność i niepodległość” i zwrócił się do chłopów „bez których nic prawdziwie wielkiego, nic doniosłego dokonać się nie może”.
W uroczystości uczestniczyli też cudzoziemcy – włoska śpiewaczka Angelika Catalani, która dochód ze swego krakowskiego koncertu przeznaczyła na cel sypania mogiły, i Bertel Thorvaldsen – wybitny duński rzeźbiarz europejskiej sławy, m. in. autor pomnika Księcia Józefa Poniatowskiego dla Warszawy. Oni to (Catalani i Thorvaldsen) jako pierwsi, ale nie jedyni cudzoziemcy, przyłożyli rękę do budowy tego niezwykłego pomnika dla obywatela świata. Wkrótce też posłano z Krakowa zredagowane w języku francuskim noty do Stanów Zjednoczonych, Anglii i Francji, informujące o wznoszonym w Krakowie pomniku dla Kościuszki. Sypanie Kopca od początku nabrało wymiaru międzynarodowego, ale przede wszystkim było to dzieło Polaków.
Po mszy św. i uroczystych przemowach, po odczytaniu aktu erekcyjnego i umieszczeniu go w szklanym i marmurowym zabezpieczeniu w kształcie kolumny u podstawy Kopca, złożywszy też tutaj pamiątki insurekcji (m.in. kule z racławickich pól), przystąpiono do sypania wożonej w taczkach ziemi wokół wysokiego pnia jodły, przywiezionej ze śląskich lasów koło Jaworzna.
Miała ona stanowić pion i środek stożka Kopca. Po pierwszych taczkach ziemi wwiezionych przez osoby oficjalne, wszyscy obecni przystąpili do sypania mogiły. Pracowano z entuzjazmem i zapałem, przy orkiestrze grającej patriotyczne melodie i przy iluminacjach, do późnego wieczora. Tak została założona podstawa Kopca Kościuszki w Krakowie.
Budowę realizowano siłami zorganizowanych z miejscowego i okolicznego ludu, płatnych hufców i przy udziale ochotników z Krakowa, jak też Polaków odwiedzających Kraków. W czasie wznoszenia Mogiły zdeponowano w niej przesłaną w r. 1821 przez księżną Izabelę Czartoryską z Puław ziemię spod Maciejowic, później też złożono tu ziemię spod Szczekocin i Dubienki. Projekt konsultowali i w trakcie budowy go modernizowali – architekt Szczepan Hubert oraz Franciszek Sapalski – matematyk. Budowę nadzorował ustanowiony przez Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa 24 listopada 1820 r. Komitet Budowy Pomnika dla Tadeusza Kościuszki, zawiadywany przez gen. F.M. Paszkowskiego.
Prace zakończyły się po trzech latach, 25 października 1823 r. Komitet stanął na straży tej narodowej pamiątki i własności, w charakterze zarządcy, konserwatora i opiekuna, i taką rolę pełni do dziś.
To dzięki staraniom Komitetu Kopca Kościuszki w Krakowie, któremu od 1994 roku przewodzi prof. Mieczysław Rokosz, w ostatnich latach została zrealizowana największa w historii Kopca inwestycja – nowe Muzeum Kościuszkowskie z multimedialną i interaktywną wystawą stałą „Kościuszko – bohater wciąż potrzebny”, trasą edukacyjną i ogrodem kościuszkowskim. Uroczyste zakończenie inwestycji i otwarcie muzeum odbędzie się 16 października 2020 r. Dla zaproszonych gości zaplanowano również koncert fortepianowy Natalii Czekały ze słowem mówionym Jerzego Treli. Będzie można usłyszeć m.in. utwory Chopina oraz samego Tadeusza Kościuszki, a transmisję na żywo z tego koncertu będzie można oglądać na stronie Kopca Kościuszki na Facebooku.